Wat is belangrijk bij maken van een duurzame keuze? Dustin licht er graag twee aspecten uit voordat u een aankoop doet.
Bekijk de hele levenscyclus - inkoopbeleid, gebruik en recycling.
Ga uit van meerdere criteria - duurzaamheid is zo veel meer dan alleen milieucriteria. Onderzoek hoe de leverancier omgaat met gezonde arbeidsomstandigheden in de waardeketen, mensenrechten in de mijnen, chemicaliën en gezondheids- en veiligheidscriteria en het gebruik en de recycling van IT-producten.
Wereldwijd zijn er een zeventigtal milieukeurmerken voor elektronicaproducten. De meesten daarvan zijn gebaseerd op de levenscyclus van het product: productie, gebruik en afvalverwerking.
De meerderheid van de keurmerken richt zich op milieucriteria, maar tegenwoordig bestaan er ook keurmerken die kijken naar het arbeidsmilieu, mensenrechten en maatschappelijke eisen zoals verantwoorde productie en het tegengaan van gebruik van conflictmineralen. Een ander aspect om de verschillende keurmerken op te beoordelen is in hoeverre ze onderzocht worden door een derde partij of dat het onderzoek door het bedrijf zelf wordt gedaan.
De volgende duurzaamheidskenmerken staan op de website van Dustin.
Een duurzaamheidscertificaat van IT-producten met maatschappelijke eisen en milieu-eisen dat ook de aspecten gezondheid en veiligheid belangrijk vindt. De eisen zijn gebaseerd op levenscyclus van het IT-product en worden zowel voor als na de certificering door een onafhankelijke partij gecontroleerd. De producten moeten aan alle eisen van iedere productcategorie voldoen om conform TCO Certified te kunnen worden gecertificeerd. De eisen voor de verschillende productcategorieën hebben veel gemeenschappelijke noemers, maar onderscheiden zich zodat ze optimaal zijn aangepast aan het betreffende product. TCO Certified bestaat voor de volgende productcategorieën: beeldschermen, laptops, tablets, smartphones, desktops, alles-in- één computers, projectoren en headsets.
Een milieukeurmerk voor elektronicaproducten dat vooral kijkt naar milieu- en gezondheidscriteria. Producten met een EPEAT-keurmerk voldoen aan de eisen voor laag energieverbruik en restricties op het gebied van chemicaliën, levensduur van het product en recycling. De producten worden ingedeeld in de categorieën goud, zilver of brons, afhankelijk van een aantal criteria voor milieuprestaties. Producten met het EPEAT-certificaat worden regelmatig gecontroleerd om er zeker van te zijn dat de producten aan de eisen voldoen.
Svanen is een milieukeurmerk dat zich richt op milieu-, kwaliteits- en gezondheidscriteria. Computers en beeldschermen met een Svanen-keurmerk voldoen aan de eisen voor laag energieverbruik, de restricties voor het gebruik van chemicaliën zoals vlamvertragers in plastic en rubberen deeltjes, het gebruik van ftalaten in externe stroomkabels, het kwikzilvergehalte in achtergrondverlichting van LCD-schermen en de eisen voor projectorlampen met minder geluid. Het upgraden, demonteren en hergebruiken moet ook eenvoudig zijn. Op het sociale vlak vereist Svanen dat de producenten zich aan een gedragscode houden.
De eisen waar computers aan moeten voldoen voordat de Svanen-licentie wordt toegekend richten zich op de volgende gebieden:
Het Energy Star-etiket is gebaseerd op een aantal criteria. Het product moet onder meer bijdragen aan een aanzienlijke energiebesparing. Het energieverbruik moet meetbaar zijn en getest in een door de EPA goedgekeurd laboratorium. Producten met het Energy Star-keurmerk worden ieder jaar ook aan testen ter plekke onderworpen. Energy Star werd in 1992 door de milieubeschermingsorganisatie is de VS opgericht met als doel bedrijven en particulieren door omvangrijke energiebesparingen geld te laten besparen en het milieu te beschermen.
Het EU-milieukeurmerk, in Zweden ook wel de EU-bloem genoemd, werd in 1992 als een gemeenschappelijk Europees milieukeurmerk gelanceerd. Met het EU-milieukeurmerk zijn producten en diensten gemakkelijker herkenbaar die tijdens hun hele levenscyclus - productie, gebruik en recycling - minder invloed hebben op het milieu. Producenten van producten met het EU-milieukeurmerk hebben ook het gebruik van gevaarlijke stoffen, die schadelijk kunnen zijn voor mensen, dieren en natuur, tot een minimum beperkt. Zowel Svanen en EU-milieukeurmerk zijn onafhankelijke type 1-keurmerken. Dat betekent bijvoorbeeld dat een onafhankelijke organisatie alle criteria bepaalt. Bovendien worden alle eisen regelmatig beoordeeld.
Blauwe Engel is een Duits milieukeurmerk dat is opgesteld door de Duitse milieubeschermingsinstantie. Het doel is om het effect van schadelijke stoffen op het milieu, het energieverbruik en het afval tijdens de hele levenscyclus tot een minimum te beperken. Producten met het Blauwe Engel-keurmerk brengen minder schade toe aan het milieu, omdat ze bijvoorbeeld worden geproduceerd van duurzame grondstoffen, zijn energie-efficiënt en bevatten minder schadelijke stoffen voor mens en milieu. Reparatie, recycling en hergebruik van producten moeten ook duurzaam en eenvoudig zijn. Net als Svanen en het EU-milieukeurmerk is Blauwe Engel een nationaal en vrijwillig milieukeurmerk. Criteria worden voor iedere afzonderlijke productcategorie ontwikkeld en het product moet daaraan voldoen om het keurmerk Blauwe Engel te mogen gebruiken.
Een groot deel van de IT-producten worden in derdewereldlanden met een hoog risico geproduceerd. Dat betekent dat het risico voor schending van de mensenrechten in bepaalde landen groter is dan in andere landen. Voorbeelden van deze schendingen zijn lange werkdagen, discriminatie van migranten, gebrekkige vrijheid van meningsuiting en organisatie of beperking van het recht om een cao af te sluiten.
Tegenwoordig hebben de meeste leveranciers in de IT-branche een gedragscode. Daarin staat beschreven dat het de taak van het bedrijf is om de werkzaamheden op een ethische, maatschappelijk verantwoorde manier en/of milieubewuste manier te uit te voeren. De gedragscode is gebaseerd op internationale standaarden en conventies zoals de universele verklaring van de rechten van de mens van de VN, de acht kernverdragen van de internationale arbeidersorganisatie (IAO) en tien principes voor duurzaam ondernemerschap van Global Compacts van de VN. Een kenmerk van de gedragscode in de IT-branche is dat ze eisen stellen aan milieuvriendelijke arbeidsomgeving, maatschappelijke verantwoordelijkheid, respect voor mensenrechten, zakelijke ethiek en het vermijden van gebruik van conflictmineralen. De codes in de branche zijn redelijk gestandaardiseerd en wijken niet noemenswaardig af.
De gedragscodes zijn vaak terug te lezen op de website van het bedrijf.
De waardeketen in de IT-branche bestaat vaak uit een lange keten van leveranciersschakels. Het is uitdaging om te garanderen en te controleren dat in iedere schakel aan de eisen wordt voldaan, met name als het gaat om onderleveranciers.
Tegenwoordig laten de meeste bedrijven in de branche zien hoe ze omgaan met de risico's in de waardeketen. Risicowerkzaamheden kunnen echter in omvang variëren van eenvoudige zelfonderzoek tot inspecties in de fabrieken of mijnen. De meeste merken leggen op hun website verantwoording af over hun risicowerkzaamheden. Wilt u graag weten hoe de merken de eisen verderop in de leveranciersketen naleven, dan kunt u deze nagaan in de gedragscode voor leveranciers van het bedrijf.
Het doel van fabrieksinspecties is om de arbeidsverhoudingen ter plekke te onderzoeken. De inspectie staat vaak onder leiding van een externe onderzoeker of het bedrijf zelf. Uit hoeveel personen de inspectiegroep bestaat en het aantal dagen dat in de fabriek wordt doorgebracht is vaak afhankelijk van de grootte van de fabriek en het soort productie. Tijdens de fabrieksinspectie worden beleid, processen en routines m.b.t. vragen zoals arbeidsuren, arbeidsovereenkomsten, leeftijd, discriminatie, salaris, werkomgeving, brandveiligheid, gebruik van chemicaliën, afvalverwerking en uitstoot, onderzocht. Het inspectieteam brengt tevens een bezoek aan de productievloer en spreekt met werknemers en de leiding van de fabriek. Soms worden ook de woonomstandigheden en de eetzaal onderzocht als de fabriek die faciliteiten biedt.
Een aantal IT-bedrijven is open en transparant over hun controlewerkzaamheden en zet uiteen hoeveel inspecties zijn uitgevoerd, welke onregelmatigheden zijn vastgesteld, de ernst daarvan en hoe het bedrijf daar vervolgens mee omgaat. Deze informatie vindt u vaak terug op de website van het bedrijf.
Een fabrieksinspectie biedt een eerste inzage in de naleving en het soort tekortkomingen en gebreken waar de fabriek mogelijk mee te maken heeft. Voor de doorvoering van langetermijnverbeteringen en vooruit te kunnen lopen op veranderingen, bieden veel IT-bedrijven opleidingen en maatregelen voor capaciteitsopbouw aan.
Elektronicaproducten, net als een aantal andere consumentenproducten, bevatten vaak kleine hoeveelheden mineralen die zijn gewonnen in conflictgebieden. Dit worden conflictmineralen genoemd. Wat zijn de conflictmineralen en kun je ervoor kiezen ze niet te gebruiken?
Het begrip conflictmineralen verwijst naar de winning van mineralen - tin, tantaal, wolfraam en goud - in de mijnen in conflictgebieden (bijvoorbeeld de oostelijke provincies van de democratische republiek Congo). Illegale winning en handel van deze mineralen worden direct of indirect gebruikt om een gewapend conflict te financieren. Bij deze conflicten en in deze mijnen vindt ernstige inbreuk op de mensenrechten plaats.
Bedrijven in de IT-branche werken in een lange ketting van leveranciers en daarom is het een uitdaging om eisen te stellen aan de controle van bedrijven en smelterijen. Smelterijen veredelen de mineralen uit de mijnen tot pure metalen. De branche werkt er met name aan, zowel als branche in zijn geheel als binnen de bedrijven, om de traceerbaarheid van de herkomst van de mineralen te verbeteren. Tegenwoordig worden veel leveranciers en onderleveranciers gedwongen te verantwoorden waar de gebruikte mineralen vandaan komen.
Het Conflict-Free Smelter Program biedt bedrijven en hun leveranciers een onafhankelijke audit door een derde partij die bepaalt welke smelterijen als 'conflictvrij' kunnen worden aangemerkt conform de huidige wereldwijde standaarden. De smelterijen die de audit doorstaan worden vermeld op de website van Conflict Free Sourcing Initiatives. Meer dan 200 bedrijven zijn partners of lid van het initiatief. Lees er hier meer over www.conflictfreesourcing.org.
Elektronica bevatten gevaarlijke stoffen zoals zware metalen en bijvoorbeeld gebromeerde vlamvertragers. Deze kunnen een gevaar vormen voor het milieu en de gezondheid van de mens, vooral tijdens de productie en de afvalverwerking.
Tegenwoordig is het gebruik van de meeste gevaarlijke stoffen beperkt door wettelijke regelgeving. De elektronica-industrie is erin geslaagd om de gebromeerde en gechloreerde vlamvertragers en PVC uit elektronica geleidelijk af te bouwen. Andere stoffen die de branche geleidelijk heeft afgebouwd zijn lood, kwikzilver en cadmium in batterijen.
Bijvoorbeeld kwikzilver, cadmium, lood en hexavalent chroom. Het gebruik van alle metalen is gelimiteerd middels EU-richtlijn RoHS.
Er bestaan veel vervangende stoffen voor gehalogeneerde vlamvertragers. Van bepaalde niet-gehalogeneerde vlamvertragers is de invloed op gezondheid en milieu nog niet bekend.
Gehalogeneerde stoffen zoals broom en chloor worden als weekmakers en vlamvertragers in elektronica gebruikt om te voorkomen of te verhinderen dat het materiaal in de brand vliegt. Deze stoffen zijn moeilijk afbreekbaar en worden opgeslagen door mensen, dieren en planten - met risico op kanker en schadelijk effecten op hormonale functies. Van bepaalde gehalogeneerde vlamvertragers wordt ook gedacht dat ze van invloed zijn op de vruchtbaarheid. Het gebruik van de vlamvertragers PBDE (polygebromeerde difenylether) en PBB (polygebromeerde bifenylether) is gelimiteerd middels EU-richtlijn RoHS.
Een groep stoffen die kan worden gebruikt om plastics en rubber zachter en soepeler te maken. Ze kunnen voorkomen in veel soorten zachte plastic en rubberen producten, bijvoorbeeld elektriciteitssnoeren en er wordt vermoed dat ze hormoonontregelend zijn. De Europese industrie heeft een groot aantal schadelijke ftalaten die gelimiteerd of verboden zijn, vervangen door andere weekmakers. Voorbeelden van gereguleerde ftalaten zijn DEHP, DBP, BBP, DINP, DIDP en DNOP.
RoHS (Restriction of Hazardous Substances) is een EU-richtlijn met als doel om het gebruik van gevaarlijke zware metalen en vlamvertragers in elektrische producten en elektronicaproducten te beperken of te verbieden. Voor kwikzilver, lood, zeswaardig chroom, PBB en PBDE is de toegelaten grenswaarde 0,1 gewichtsprocent in homogene materialen. Voor cadmium is de grenswaarde minder dan 0,1 gewichtsprocent in homogene materialen. De RoHS-richtlijn is bedoeld voor:
Het keurmerk dat aantoont dat elektrische en elektronische apparatuur aan de eisen in de RoHS-richtlijn voldoet.
REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and restriction of Chemicals) is een EU-verordening die de productie en het veilig gebruik van chemicaliën reguleert. De koper van een product heeft recht om te weten of het product stoffen bevat uit de lijst van de REACH-verordening met bijzondere gevaarlijke stoffen, de zogenaamde kandidaatslijst. Deze stoffen worden ook wel SVHC-stoffen (Substances of Very High Concern) genoemd. De lijst wordt ieder half jaar herzien en bevat op dit moment 168 stoffen.
Bij de vervanging van chemische stoffen is grote voorzichtigheid geboden omdat van de nieuwe stof, het substituut, misschien nog onvoldoende is onderzocht welke invloed het op het milieu heeft. De introductie van nieuwe stoffen vereist met andere woorden uitgebreid onderzoek. Verder moeten de technische eigenschappen van het substituut minimaal net zo goed als van de stof die het vervangt.
Veel producten werken naast de bestaande wetgeving met eigen regels voor stoffen die verboden zijn in producten. Zoek op beperking, regulering en controle van stoffen voor meer informatie wenst over de betreffende gevaarlijke stoffen.
Elektronica zoals mobiele telefoons, computers, tv's en batterijen bevatten substanties die gevaarlijk zijn voor het milieu en de gezondheid van de mens als ze aan het einde van levenscyclus niet op de juiste wijze worden verwerkt. Voor 2017 was de schatting dat er 50 miljoen ton elektronisch afval in de wereld werd gegenereerd. Als eindgebruiker is het belangrijk om oude elektronica in te leveren zodat de afval op een veilige en milieuvriendelijke manier wordt verwerkt.
Elektronica mag nooit bij het gewone afval worden weggegooid, maar moet op een veilige en milieuvriendelijke manier door een erkende recycler worden gehanteerd.
Geschat wordt bovendien dat tussen 16–38 procent van het elektronisch afval uit de EU in de illegale stroom belandt en buiten de grenzen van de unie belandt. Pas daarom op voor donaties en inzamelingen die niet worden gesteund voor een gecertificeerde reycler.
Als een product kan worden hergebruikt is dat altijd een duurzamer alternatief dan recycling. De toegenomen vraag naar gebruikte producten hebben een markt gecreëerd voor hergebruikdiensten van elektronica. Tegenwoordig bestaan er veel bedrijven die zijn gespecialiseerd in het veiligstellen van producten die nogmaals gebruikt kunnen worden.